Zjednoczenie Niemiec: ile kosztowało NRD?

1 lipca 1990 roku oba państwa niemieckie zawarły unię gospodarczo – walutową. Zapomina się jednak o tym, że koszty integracji – w dużej mierze – był to spóźniony rachunek za wojnę.

Także Rudolf Hickel, ekonomista z Bremy i członek grupy roboczej Alternatywna Polityka Gospodarcza, opowiadał się za tym, by unię walutową wprowadzić na końcu procesu zbliżenia gospodarczego, cytując Hilmara Koppera, ówczesnego prezesa Deutsche Bank, który – mając to właśnie na uwadze – mówił o „teorii koronacyjnej“: „Z dzisiejszej perspektywy ta szybka decyzja, albo inaczej mówiąc, monetarny Wielki Wybuch, jakim była unia walutowa z 1 lipca 1990 roku, z politycznego punktu widzenia była nieunikniona“.

Albo marka, albo emigracja

„Jak do nas nie przyjdzie marka, my pójdziemy do niej“ - skandowali Niemcy na wschodzie. Nie chcieli dać się nabić po raz kolejny w butelkę. Już po wojnie dźwigali oni większe ciężary, niż ich rodacy na zachodzie. Kiedy na zachodzie Plan Marshalla zwiastował cud gospodarczy, to na wschodzie trzeba było zapłacić rachunek za gigantyczne szkody, jakie Wehrmacht wyrządził w Związku Sowieckim. Do 1953 roku ZSSR z sowieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech (późniejszego NRD) uzyskał reparacje na kwotę 70 mld marek. Kompletne fabryki, tory kolejowe, lokomotywy, wagony towarowe, dobra przemysłowe z bieżącej produkcji i zboże wywożono do ZSSR z Niemiec wschodnich (podobną gospodarkę prowadzili Rosjanie na ziemiach wschodnich, przyznanych Polsce). Zachód Niemiec się przed tym ustrzegł.

Monopoly na serio

A co by było, gdyby? Gdyby Rosja nie splądrowała Niemiec wschodnich? Hickel jest zdania, że NRD i wówczas nie poradziłoby sobie. Arno Peters, zachwycony NRD historyk z Bremy, uważał zgoła, że ... zachód winien jest NRD 72 mld marek. W 1989 roku zmodyfikował swój plan pomocy dla państwa „robotników i chłopów“: na skutek wzrostu kosztów utrzymania i z tytułu odsetek, wymaganych wówczas przez RFN od kredytu dla NRD (5 mld marek), jaki doszedł do skutku za pośrednictwem F.J. Staussa, zobowiązania wobec NRD wzrosły do ...727 miliardów! Tymczasem zachód Republiki wydał na proces integracji 1,5 biliona euro. Znacznie więcej, niż wyobrażał sobie i Peters, i Hickel.

Godehard Weyerer /Andrzej Paprzyca-Iwicki

red. odp.: Bartosz Dudek