دریاچه ارومیه؛ زیستگاهی کە آهسته جان می‌دهد

طی روزهای گذشتە کنشگران محیط زیست و کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی بە "بی‌توجهی دولت و عدم موفقیت طرح‌های احیای دریاچه ارومیه" اعتراض کردە و در مورد آن هشدار دادەاند.

دریاچه ارومیه کە در ایران "ثروتی ملی" تلقی می‌شود و زمانی یکی از مقاصد محبوب گردشگران در فصل تابستان بود، اکنون در بدترین وضعیت دو دهه اخیر خود قرار دارد. طرح‌های دولت‌های مختلف برای احیای این دریاچه ناموفق بودەاند و وضعیت پیوسته وخیم‌تر می‌شود.

بر اساس جدیدترین بررسی‌های ادارە حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌ غربی، وسعت دریاچه ارومیه کە در سال گذشتە سه هزار و ۵۷۵ کیلومتر مربع بود، اکنون به دو هزار و ۳۲۴ کیلومتر مربع رسیده است. این در حالی است کە مساحت آن در سال ۱۳۷۷ حدود شش هزار کیلومتر مربع بودە است.

دریاچه ارومیه تا قبل از اینکه با این معضل روبرو شود، بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا بود و تا کنون هم بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور در خاورمیانه، و ششمین دریاچه بزرگ آب شور در جهان است.

بر اساس آمارهای ارائه‌شدە توسط پارک ملی دریاچه ارومیه، این دریاچه زیستگاه ۶۲ گونه باکتری، ۴۲ گونه قارچ‌، ۲۰ گونه جلبک، ۳۱۱ گونه گیاه، ۵ گونه نرم‌تن، ۲۲۶ گونه از پرندگان، ۲۷ گونه خزنده و دوزیست و ۲۴ گونه از پستانداران است. خشک شدن دریاچه ارومیه برای ادامه حیات این جانداران تهدیدی بزرگ است.

کنشگران محیط زیست سدسازی بی‌رویه، احداث بزرگراه بر روی دریاچه و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و همچنین بارش کم برف و باران را از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه عنوان می‌کنند.

دریاچه ارومیه عموما از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌‌شود. این در حالی است کە بە گفته بعضی از منابع در سه دهه گذشتە بیش از ٢٠٠ سد و آب‌گیر بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز این دریاچه ساختە شدەاند.

برخی از کارشناسان محیط زیست می‌گویند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای منطقه از معتدل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی تغییر خواهد کرد و زندگی و ادامه حیات را با چالش‌های جدی روبرو می‌کند. حتی بعضی از کارشناسان در خصوص بروز پدیده "باران‌های نمکی" در صورت خشک‌شدن دریاچه ارومیه هشدار دادەاند.

در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی گفته شد که برای احیای دریاچه ارومیه "۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه شدە است"، اما تا کنون هیچ یک از این طرح‌ها موفقیت آمیز و مؤثر نبودەاند و گزارشی هم دربارە آنها و یا دلایل عدم موفقیت آنها منتشر نمی‌شود. حتی در دوران دولت ابراهیم رئیسی نهادها و ارگان‌های مربوطه از ارائه آمار جدید از سطح آب این دریاچه خودداری می‌کنند.